Dit weekend de krant van zaterdag weer eens wat beter gelezen. Viel me op dat er in het Magazine nauwelijks aandacht werd besteed aan allerlei hebbedingen. Normaal is de grens tussen advertentie en redactioneel in deze advertentiefuik irritant vaag.
Maar daar wou ik het niet over hebben. Er stond iets in over de Duitse ambassadeur die geweigerd was bij de komende dodenherdenking, waar hij wel bij had willen zijn. Een lulverhaal over een misverstand en dat dat natuurlijk nooit de bedoeling was geweest.
In Het Vervolg stond verder een interview met Jacques Delors met veel praat over eenheid en samenheid en dat soort taal. Tot voor kort vond ik dat hypocriet CDA-gewauwel, maar heel langzaam begint me te dagen dat solidariteit (nog zo'n woord waar ik mijn leven lang al jeuk van krijg, zeker als het door een vakbondsfunctionaris wordt uigesproken), eenheid, voor elkaar opkomen, misschien toch niet alleen holle kreten hoeven te zijn. De samenleving wordt er niet beter van als iedereen zich afsluit voor mensen die vervelend zijn, arm, zielig of lopen te kloten, of alle vier tegelijk.
Ik word daar een beetje nerveus van. Tot nu toe heb ik alleen de derde wereld serieus genomen, omdat ze daar pas echt zielig zijn. En lekker ver weg. Maar als ik eens ga ophouden de rest van de wereld (zeg maar alle niet-doctorandussen met bril, hypotheek en grijzende slapen) te negeren, jeetje, wat moet ik dan? De Straatnieuwsverkoopster mee naar huis nemen? Ik moet zeggen dat de gedachte wel even opkwam toen ik bij de Albert Heijn binnenliep, want het is verrekte koud buiten. Ze had ook al haar tanden nog, zo te zien.
Of toch maar een Marokkaanse jongen die niet wil deugen gaan coachen (met mijn hand op mijn portemonnee, gewoon voor de zekerheid)? U merkt dat een lichte paniek zich van me meester maakt bij het idee dat alleen best veel belasting betalen en 100 euro per maand weggeven misschien niet genoeg is om onze postindustriële heilstaat voor àlle ingezeten leuk te maken. En dan hebben we het nog niet over de niet-ingezetenen die het ook niet zo leuk hebben.
Maar dit was even een uitweiding. Delors zei, in dat interview in Onze Volkskrant, dat eigenlijk meer een staatsiefoto was met één kolommetje tekst links en rechts ervan - de Volkskrant zorgt er nauwlettend voor dat we niet te veel stof krijgen om over te hoeven piekeren in het weekend - die ouwe Delors zei dus dat de Europese Unie in het teken stond van verzoening toen ze hem oprichtten. "Aan een volgende generatie is de belofte gedaan dat ze niet zouden worden aangekeken op wat hun ouders deden."
Ik leg dat maar even naast het besluit van het herdenkingscomité om die Duitse ambassadeur buiten te sluiten en ik ben meteen zeer geïrriteerd. Waarom word ik dat nou toch? Eens even nadenken. Het verschil tussen daders en slachtoffers is niet zo groot. Laten we daar eens mee beginnen. Twee jaar later al sloegen onze jongens in Nederlands-Indië gevangenen de hersens in, om maar eens wat te noemen uit het repertoire van oorlogsmisdaden ("excessen" werden ze later eufemistisch genoemd) dat elke gewapende macht binnen de kortste keren onder de knie heeft. Daarna, in 1995, hebben we onze specialiteit, de andere kant op kijken als mensen worden afgevoerd, nog even herhaald. Enzovoort. Hoewel we het nu eindelijk eens goed schijnen te doen in Afghanistan.
Ik ben daarom niet zo voor het instandhouden van oude vijandbeelden. Zeker niet als die vijand de afgelopen 50 jaar al een aantal malen op de knieën is gegaan uit schaamte en ook financieel het een ander heeft proberen goed te maken. Ik heb ergens gelezen over iemand die zei: Duitsers bieden tenminste hun excuses aan als ze iets verkeerd hebben gedaan, dat kun je van Japanners niet zeggen. Wist ik nou nog maar waar.
De mensen van 4 mei lijken te zeggen: onze oorlog is de ergste die er ooit is geweest en onze slachtoffers hebben het meest geleden uit de hele geschiedenis en onze daders zijn de grootste misdadigers die er ooit zijn geweest. Dat moet eens ophouden. Om te beginnen vindt iederéén dat die een oorlog heeft meegemaakt en die de slachtoffers en de daders van dichtbij kent. En natuurlijk heeft iedereen gelijk. Het is een beetje pervers om te claimen dat jouw oorlog of jouw leed het ergste was.
En het helpt niet om nieuwe oorlogsmisdaden te voorkomen. Integendeel, het helpt het oude vijandbeeld in stand te houden. Kijk maar naar dat gezwets over kruisvaarders van onze salafistische vrienden of denk anders eens aan de Slag op het Merelveld van 1389 die onze Servische vrienden in de afgelopen jaren 90 zo geïnspireerd heeft.
En dat vind Delors nou ook. Die Europese Unie gaat toch niet alleen maar over centen. Hebben ze dat er nou bij gezegd toen we over de grondwet moesten stemmen?
